Título: O CONCELLO DE ROIS: HISTORIA, ECONOMÍA E ARTE
Autor: CLODIO GONZÁLEZ PÉREZ
Editorial: Concello de Rois
Año: 1990
Indice
Presentación 3
I. SITIUACIÓN, POBOACIÓN E COMUNICACIÓNS
1 Situación xeográfica 7
1.1. O concello de Rois e a Cartografía 10
2 A Amaía e o Valcirón 14
3 Divisións administrativas 16
3.1 Civís 16
3.2 Eclesiásticas 17
4 Demografía 22
4.1 Movementos migratorios 30
5 Comunicacións: camiños e pontes 31
5.1 O correo e o teléfono 36
II. NOTAS HISTÓRICAS
1 A Prehistoria: primeiros poboadores 41
1.1 Cultura megalítica 41
1.2 Os petroglifos 46
1.3 Os castros 46
1.3.1 Castro de Beca ou Lupario 47
1.3.2 Castro de Socastro 50
1.3.3 Outras acrópoles castrexas 51
1.3.4 O ídolo de Urdilde 54
2 Idade Antiga: a romanización 55
2.1 Camiños, vías e pontes 58
3 O cristianismo: Iria Flavia 59
4 Suevos e visigodos 61
5 Alta Idade Media: nacemento de Compostela 62
6 O tempo de Xelmírez 64
6.1 A donación de D. Lope de Mendoza 69
6.2 Fin da Idade Media: as loitas irmandiñas 71
7 Idade Moderna: o Barroco 73
7.1 As "Memorias" de J. del Hoyo (1607) 73
7.2 Santo da barba dourada ... 74
7.3 O bispo de Quito 75
7.4 O Barroco 75
7.5 O Catastro de La Ensenada (1753) 76
8 Século XIX: a guerra da Independencia 78
8.1 Santiago P. Taboada e Martínez 79
9 Da xurisdicción de Quinta ó concello de Rois 82
9.1 O brasón de Rois 88
10 Século XX: a Guerra Civil 89
10.1 Da posguerra á Democracia 91
III. ECONOMÍA, INDUSTRIA E ENSINO
A terra 95
1.1 A agricultura 95
1.2 A silvicultura 100
2 A gandería 103
3 A apicultura 108
4 A caza e a pesca 109
4.1 A caza 109
4 .2 A pesca 111
5. A industria e o comercio 112
5.1 O liño, a la e os teares 112
5.2 Muíños e muiñeiros 117
5.3 Zapateiros e curtidores 118
5.4 Xastres e costureiras 119
5.5 Ferreiros, canteiros e carpinteiros 120
5.6 A fábrica de papel do Faramello 121
5.7 O comercio 124
5.8 Situación actual 127
6 A cultura e o ensino 128
6.1 A fundación do bispo de Quito 128
6.2 Séculas XVIII e XIX 130
6.3 Das escalas de emigrantes ós colexios públicos 132
IV. ARTE
Igrexas parroquiais 137
1.1 San Vincenzo ou Vicente de Augasantas 138
1.2 San Xoán de Buxán 140
1.3 San Miguel da Costa 140
1.4 San Martiño de Ermedelo 142
1.5 San Pedro de Herbogo 144
1.6 Santa María de Leroño 145
1.7 Santa María de Oín 146
1.8 Santa Mariña de Ribasar 149
1.9 San Mamede de Rois 149
1.1 O San Lourenzo de Seira 151
1.11 Santo Tomé de Sorribas 152
1.12 Santa María de Urdilde 154
2 Capelas, ermidas e petos 156
1 Capelas e ermidas 156
1.1 Públicas 156
1.1.l N. S. do Soutullo (Quintáns) 156
1.1 .2 Inmaculada Concepción, Ferreiros 157
1.1.3 N.S. dos Remedios, O Aido 158
1.1.4 S. Mamede das Penisias, Rois 158
1.1.5 N. S. da Consolación, O Sisto 159
1.1.6 N.S. do Socorro (Seira) 160
1.2 Privadas ou semipúblicas 160
1.2.1 Casa rectoral de Ermedelo 160
1.2.2 N. S. da Saúde (Bralo) 160
1.2.3 S. Xoán Nepomuceno (Antequeira) 162
1.2.4 N.S. das Neves (O Faramello) 162
1.2.5 Xesús, María e Xosé (Angueira) 163
1.2.6 S. Vicente Ferrer (Liñares) 163
1.2.7 S. Vicente de Samil (Oín) 164
2 Petos 164
2.1 Ferreiros 164
2.2 Liñares 165
2.3 A Calle (I) 165
2.4 A Calle (II) 165
2.5 A Santa de Manle (Albagueira) 166
3 Cruces e cruceiros 167
3.1 Augasantas 167
3.1.1 Alfonsín, Pedrouzos 168
3.1.2 Beade 168
3.1.3 Busto 169
3.1.4 Casa do Campo, Vilachán 169
3.1.5 Igrexa ou Escala 170
3.1.6 Pena Maor, Salgueiros 171
3.1.7 Porto Cordeiro 171
3.1.8 Vilaro, Verduga 172
3.2 Buxán 172
3.2.1 Aldea Grande 172
3.2.2 Calzada ou Meleiro 173
3.2.3 Devesa 174
3.2.4 Peracova 175
3.2.5 Piñeiro 175
3.2.6 Vicente Picadizo, Silvarredonda 176
3.2.7 Xei 177
3.3 A Costa 177
3.3.1 Aldea de Arriba, Liñares 177
3.3.2 Casa do Moote 178
3.3.3 Cortiña do Rego, Litlares 178
3.3.4 lgrexa 178
3.4 Ermedelo 179
3.4.1 Campo da festa ou das bailas 179
3.4.2 Lago,Sabacedo 179
3.4.3 Pardal, Sabacedo 180
3.4.4 Ramón Lago, Martelo 180
3.5 Herbogo 181
3.5.1 Alboresa 181
3.5.2 Barrosa 181
3.5.3 Carrais 182
3.5.4 Eira V ella, Casas Novas 183
3.5.5. Laxes 183
3.5.6 Quián 183
3.5.7 Quinteiro 184
3.5.8 Socastro 184
3.5.9 Veiga 184
3.6 Leroño 185
3.6.1 A Igrés (I) 186
3.6.2 A Igrés (II) 186
3.6.3 Covas 186
3.6.4 As Pedregosas 187
3.6.5 Sóñora 188
3.6.6 Souto (I) 188
3.6.7 Souto (II) 188
3.7 Oín 189
3.7.1 Pazo de Antequeira 189
3.7.2 Cemiterio 190
3.7.3 Dos de Mateu 190
3.7.4 Dos de Pérez 190
3.7.5 Samil 191
3.7.6 Soutiño 192
3.7.7 Xei 192
3.8 Ribasar 193
3.8.1 Adro 193
3.8.2 Angueira do Castro 193
3.8.3 Pazo do Fararnello (I) 194
3.8.4. Pazo do Fararnello (II) 194
3.9 Rois 195
3.9.1 Cemiterio 195
3.9.2 Contimundi 195
3.9.3 Costa 196
3.9.4 Comes 196
3.9.5 Picón ou Cubela 197
3.9.6 Pontenova 197
3.9.7 Rois de Arriba 198
3.10 Seira 198
3.10.1 Carrais 198
3.10.2 Peroxa 199
3.11 Sorribas 199
3.11.1 Vía Crucis 199
3.12 Urdilde 200
3.12.1 Brafia 200
3.12.2 Campo ou Quietán 200
3.12.3 Campo da festa ou das bailas 202
3.12.4 Carabeles 203
3.12.5 Cemiterio 203
3.12.6 Fonte 204
3.12.7 Quintáns 204
3.12.8 Rocheira 205
4 Pazos e casas grandes 206
4.1. Pazo de Angueira do Castro 206
4.2 Pazo de Antequeira 206
4.3 Pazo do Faramello 207
4.4 Casa do Mato 208
5 Construccións adxectivas 210
5.1 Fontes 210
5.2 Hórreos 211
5.3 Pombais 213
BIBLIOGRAFÍA
Fontes e manuscritos 215
Publicacións 215