Título: A alfarería tradicional de Buño. Carpeta de dibuxos
Autor: Luciano García Alén e X.M. Gómez Vilasó
Año: 1986
Editorial: Deputación provincial da Coruña
PRESENTACIÓN
As páxinas que seguen corresponden a un estudio feito por un grupo dé intelectuais galegos vencellados ó mundo universitario de Compostela, con referencia a un feito antigo e concreto , que é o da cerámica tradicional de Bufio , no Concello de Malpica de Bergantiños, aliando ó oeste atlántico da província coruñesa. É un estudio importante , alentado pola Diputación Provincial , un máis dos canalizados en 1985 a través da Fundación Empresa e Universidade de Galicia -FEUGA- por un convenio que a Corporación estableceu coa mesma e sufragou coo fonda e esperanzada ilusión. Os demais , pendentes aínda de entrega , refírense a Corrosión atmosférica , Alteración de materiais graníticos , Música na Catedral de Santiago, Problemática dos solos ácidos , Consumo e hábito de drogas , Cadros patolóxicos osteoarticulares , Estudio cinético dos ríos Tambre e Ulla , Recursos edáficos para o cultivo da pataca , e Solos de elevada aptitude agrícola , encomendados tamén a grupos universitarios de alta conceptuación , baixo a dirección de ilustres persoeiros da investigación e da ciencia . O traballo ten , como verá o lector, non pouco interés , por se referir a unha actividade antiquísima , a través dos séculos mantida de pais a fillos , practicamente con análogos medias e constituíndo hoxe pouco máis que un resto da nosa cultura antiga , que estimamos deben dotarse dos medias de pervivencia necesarios , nun mundo cultural e económico no que as mutacións se producen a velocidade cada día maior e , por conseguinte , con perigo maior de que esta actividade , que deu nome secular a unha comarca da nosa província e traballo ós seus habitantes , se dilúa sen apenas rastro ou sinal de entidade e trascendencia . Estas liñas teñen , loxicamente , unha finalidade primordial que é a de agradecer ós Doctores García Alén , Guitián Ojea , Baltar Tojo e Varela González , que dirixiron os traballos , e ós grupos universitarios que os secundaron no labor , o esforzo realizado para que os oleiros de Buño entren totalmente nun novo campo de permanencia, como é o do libra , capaz de depararlles novo coõecemento , novas rutas , novos modos e , con toda seguridade , novos usos , se é posible de máis amplo horizonte que o que disfrutaron nos séculos pasados . Porque demostrado está que o libra como tal , polo seu valor de expresividade , pola fedo seu contexto ideal , trascende no tempo e supera en duración á arxila e á pedra , mesmo cando estas , elaboradas e revestidas de contido artístico , acostuman ter espacio propio na realidade . Pero quero tamén que sexan , no posible , a expresión da miõa preocupación , reiteradamente manifestada , sobre a olaría de Buõo, o seu pasado e , no que atino ::i ver , o seu porvir.
Non cabe dúbida que o traballo dos oleiros , tan antigo quizás como o home, nos inícios mesmos do seu desenvolvemento cultural , tivo en Buõo e no seu entorno unha raíz esencial ; cónstanos que durante varias séculos constituíu unha actividade non primordial , pero si importante na comarca, pois sabemos que a practicaban a meirande parte das famílias , e que con ela complementábase -e a miúdo suplementábase- o escaso producto do traballo agrícola sobre terras non sempre feraces e case nunca propias. Isto no que poideramos chamar o primeiro ciclo , porque tras e! vifian os non rexeitables do seu transporte e comercialización, de parroquia
en parroquia , de feira en feira , cando estas eran a manifestación case única de comercio existente no país , e sobre todo , cando os obxetos que Bufio fabricaba nos seus talleres domésticos e familiares eran de uso case exclusivo nos lares da zona, tomando esta non na versión comarca! do Bergantifios de hoxe , senón na máis extensa de toda Fisterra galega.
Pero é claro que a Bufio lle debeu faltar desde un día xa lonxano a adecuación de medios afíns ; faltoulle tecnoloxía acorde coa realidade de cada momento , e faltoulle sen dúbida pulo , xenio que lanzase a súa expansión por media de presupostos distintos , de desefios axeitados a cada hora . Daí o noso temor actual pala súa pervivencia, tan nitidamente exposto neste traballo.
Pero hai varias razóns para a esperanza , e deber do liome de hoxe na súa análise , a súa consideración , e a iso se tende con este libro. En primeiro lugar, porque as arxilas están aí , as mesmas que posibilitaron no pasado a fabricación de obxetos de uso constante polos nosos avós , siquera os medias de depuración e utilización óptima sexan agora superiores; e é evidente que está igualmente aberto , case diría que anhelante , o espirito creador do home que ha de utilizalas ; sen olvida-la resonancia orixinal do home, coa eficacia amable e querida dun eco lonxano. Trátase , pois , de que entre todos -e non ha faltar en ningún caso o alento e o apoio da
Diputación ~rovincial- se pofian a coni'ribución os medios necesarios para que recobren o seu pulso os oleiros de Bufio, familiares , cooperativos ou de empresa comercial , a fin de que esta actividade recupere o alento e poida afrontar , como quería o poeta , outras cincocentas primaveras. O primeiro paso está dado co libro que presentamos. Importa agora afondar nos seus contidos
, completando.na realidade os estudios de prespectivas e posibilidades: depuración e adecuación dos estilos , formación dos artesáns , mobilización de medios económicos, comercialización eficaz dos productos . ..
Non quero nin pensar que a teima sexa superior ás nosas posibilidades, se de verdade nos entregamos á tarefa con auténtica vontade
Enrique Marfany Oanes
Presidente da Diputación Provincial